Postawienie prawidłowej diagnozy lateralizacji jest bardzo ważnym momentem dla uchwycenia następnych etapów rozwojowych dziecka. Przede wszystkim w związku ze startem szkolnym istotne jest aby wiedzieć , którą ręką dziecko będzie pisać . W pracy z dziećmi stosuje się bardzo wiele metod badania stronności . Powinno odbywać się to w formie zabawy , w ten sposób aby dziecko nie orientowało się co jest przedmiotem jego oceny.
Jestem nauczycielką wychowania przedszkolnego , pracuję w grupie zerowej . W swojej 16-letniej pracy zawodowej zauważyłam iż przybywa coraz więcej dzieci leworęcznych. Chciałabym podzielić się doświadczeniem {jestem matką dziecka leworęcznego} i wiedzą , którą zdobyłam uczestnicząc w warsztatach „Metodyka pracy z dzieckiem leworęcznym” prowadzonych prze panią dr Danutę Krzywoń.
Jak sprawdzić czy dziecko jest leworęczne ?
Wśród testów do badania lateralizacji kończyn górnych , autorstwa Mateicka i Zlaba , wyróżniamy takie jak:
- Wkładanie koralików do butelki
- Wkładanie kołków do dziurek w deseczce
- Wkładanie klucza do kłódki
- Wrzucanie piłeczki do pudełka
- Jaką masz siłę ? Dominującą ręką w tej próbie jest ta , którą dziecko ściśnie puszkę.
- Złap się za ucho , nos. Zadaniem dziecka jest pokazanie w jaki sposób drapie się w nos, brodę ucho . Za dominujące ramię uważamy to , które wykonało ruch przy wszystkich próbach.
- Sięgnąć jak najwyżej – Zadaniem dziecka jest sięganie wybraną ręką , jak najwyżej potrafi . Dominującą ręką jest ta , którą dziecko wyciąga.
- Klaskanie. Osoby leworęczne klaszczą w dłonie w taki sposób , że ręka lewa znajduje się na górze i jest bardziej aktywna.
- Zacieranie dłoni. Próbie tej ręką wiodącą jest ręka aktywniejsza.
- Proste czynności V. Prichoda {M. Bogdanowicz, 1989}.Ten zestaw prób obejmuje między innymi takie zadania, jak :
- splatanie palców ; zakładanie rąk polegające na tym , iż jedna z dłoni jest schowana pod ramieniem , druga zaś spoczywa na nim co świadczy o jej dominacji,
- wskazywanie palcem,
- rzucanie i chwytanie piłki,
- ostrzenie ołówka,
- rozcinanie kartek książki,
- nawijanie wełny na motek,
- sięganie po przedmiot,
- używanie narzędzi powszedniego użytku,
- cięcie za pomocą nożyczek i noża,
- otwieranie drzwi,
- nakręcanie zegarka.
· Pisanie nazwiska . Próba ta polega na równoczesnym pisaniu obiema rękami nazwiska.
· Kropki. Ćwiczenie polega na stawianiu kropek w kratkach w ciągu 30-stu sekund. Zadanie jest wykonywane raz jedną, a raz drugą ręką. Ocenia się liczbę poprawnie wypełnionych kwadratów jedną i drugą ręką.
· Dynamometr. Próba ta polega na ocenie siły ręki mierzonej na dynamometrze. Różnica trzech kg i wyższa świadczy o silnej dominacji jednej z rąk.
· Kółka {H. Spionek, 1961} – próba polegająca na obwodzeniu kolorowym ołówkiem dwóch kółek ustawionych koncentrycznie względem siebie. Zadaniem badanego jest obrysowanie tych kółek raz prawą , raz lewą ręką jak najszybciej i jak najdokładniej. Próbie tej porównuje się czas wykonania tego zadania przez obie ręce oraz poziom graficzny.
· Labirynt. Ten test polega na prowadzeniu linii ołówkiem „ nie wychodząc poza nakreśloną drogę.
· Domek. Poleca się dziecku narysowanie domku lewą i prawą ręką na połowie zgiętego arkusza papieru. Porównuje się poziom graficzny rysunku , tempo i sposób pracy dziecka.
Wybrane testy służące do diagnozy dominacji oka wg Harrisa
· Lornetka. Podczas badania lateralizacji oczu na stole kładziemy lornetkę i zachęcamy dziecko, aby zobaczyło , jaki jest tam obrazek . Za oko dominujące uważamy to, które dziecko przykłada do lornetki.
· Butelka. Próba polega na zaglądaniu do małej butelki w celu określenia , co się w niej znajduje . Zaglądając , badany musi obejrzeć zawartość tylko jednym okiem.
· Celowanie kciukiem. Zadanie polega na celowaniu kciukiem w drobny przedmiot znacznie od niego oddalony, tak by palec zakrywał ten przedmiot . Jeżeli badany zamknie wtedy jedno oko, a przedmiot nadal pozostaje zakryty, to oznacza , że patrzy on okiem dominującym.
· Kalejdoskop. Inną propozycją jest próba A. Harrisa polegająca na ocenie dominacji oka poprzez zaglądanie do kalejdoskopu. Pierwszy wybór oka może świadczyć o jego dominacji.
Wybrane testy służące do diagnozy dominacji nogi wg Stiera , Ludwika
· Kopanie klocka.
· Proste czynności nóg:
- bieg na łyżwach
- wchodzenie na krzesła . Dominującą nogę dziecko stawia na krześle i na niej dźwiga ciężar swojego ciała
- odbicie z nogi dominującej w czasie skoku wzwyż
- skakanie na jednej nodze
- używanie hamulca nożnego podczas jazdy na rowerze
- siadanie na rower{ osoba praworożna siada z lewej strony}
- zdejmowanie butów przez dziecko
- krok nad przeszkodą
- kreślenie linii nogą na ziemi
- rytmiczne stukanie
- skakanie na jednej nodze
Prawidłowa postawa ciała oraz ułożenie zeszytu i przyboru pisarskiego podczas pisania u dziecka leworęcznego.
Podstawowymi zasadami , które powinni stosować rodzice i nauczyciele w stosunku do dzieci leworęcznych są:
· odpowiednie miejsce siedzenia dziecka{z lewej strony ławki} , umożliwiające patrzenie na tablicę z odwróceniem korpusu w prawą stronę
· obie stopy powinny być oparte o podłogę
· plecy wyprostowane tak , aby centralna oś ciała była pionowa
· światło na biurku u dziecka leworęcznego powinno padać z przodu lub prawej strony
· zeszyt lub kartka papieru ułożone są ukośnie, lewy róg zeszytu lub kartki skierowany jest ku górze
· głowa ustawiona prosto w odległości ok. 15 cm nad kartką lub zeszytem
· prawa ręka jest ręką pomocniczą w podtrzymywaniu kartki papieru
· koniec przyboru pisarskiego skierowany jest do środka w stronę lewego ramienia
· przedramię powinno być uniesione i zgięte pod kątem około 45 stopni do krawędzi ławki
· dłoń i palce poniżej zapisywanego tekstu nie zasłaniając go.
Ćwiczenia usprawniające naukę pisania u dzieci leworęcznych
1. Wypełnianie kolorem całej powierzchni papieru
2. Malowanie form kolistych i malowanie form falistych.
3. Rysowanie prostych wzorów w formie szlaczków .
4. Ćwiczenia rozwijające funkcje wzrokowo-ruchową .
5. Rysowanie i malowanie kompozycji abstrakcyjnych.
6. Wypełnianie konturów .
7. Obwodzenie konturów .
8. Obrysowywanie szablonów.
9. Kreślenie kształtów graficznych za pomocą kreski łączącej wyznaczone uprzednio punkty{pisanie po śladzie}.
Podstawowy problem dziecka leworęcznego to jego egzystencja w przedszkolu, szkole w środowisku , którym się znajdzie. Dlatego ważne jest aby dyskutować , zauważać tę „inność” gdyż nieprawidłowe postępowanie może być przyczyną niepowodzeń szkolnych dziecka. Na zakończenie polecam wszystkim zainteresowanym książkę p. dr D. Krzywoń „ Leworęczność – błąd natury czy dar od Boga?”
Opracowała mgr Dorota Jankowska nauczycielka PP nr 12 w Jastrzębiu Z.
Bibliografia
Krzywoń D. , Leworęczność – błąd natury czy dar od Boga. Katowice 2005
Bogdanowicz M., Leworęczność u dzieci. Warszawa 1992
Jestem nauczycielką wychowania przedszkolnego , pracuję w grupie zerowej . W swojej 16-letniej pracy zawodowej zauważyłam iż przybywa coraz więcej dzieci leworęcznych. Chciałabym podzielić się doświadczeniem {jestem matką dziecka leworęcznego} i wiedzą , którą zdobyłam uczestnicząc w warsztatach „Metodyka pracy z dzieckiem leworęcznym” prowadzonych prze panią dr Danutę Krzywoń. Wybrane testy służące do diagnozy dominacji nogi wg Stiera , LudwikaĆwiczenia usprawniające naukę pisania u dzieci leworęcznych